Bilginin yeterli olmadığı alanlardansa güçlü olunan alanlara odaklanılmalı

Yükseköğretim Kurumları Sınavı’na (YKS) bir aydan az bir süre kaldı. Sınav tarihi yaklaştıkça adayların sınav stresi de artıyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) Psikoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Gülgün Uzunoğlu Azman, sınava sayılı günler kala adaylara önerilerde bulundu. 

Yetersiz sınav hazırlığı sınav stresinin açığa çıkmasında önemli bir etken

“Sınav stresi, kişinin sınavla ilişkili gündemlerde tehdit algılaması sonucu ortaya çıkan fizyolojik, bilişsel ve duygusal bir tepkidir” diyen Dr. Öğr. Üyesi Azman, şöyle devam etti:

“Tehdit unsurlarını kişinin kendisinin ve çevresindekilerin yüksek beklentileri, başarısızlık korkusu ve mükemmeliyetçi bakış açısı oluşturabilmektedir. Aynı zamanda başarısızlık inancı açığa çıkaran ve olumsuz akademik deneyimlerle şekillenen yaşam deneyimleri de tetikleyebilmektedir. Diğer yandan, kişinin sınava hazırlık süreci boyunca gerçekçilikten uzak çalışma planı veya son dakikacılık yapması vb. yetersiz sınav hazırlığı da sınav stresinin açığa çıkmasında önemli bir etken olabilmektedir.”

Uyku düzeninin bozulması, mide bağırsak sorunları kaygının belirtileri

Uyku düzeninin bozulması, mide bağırsak sorunları gibi nedenlerin sınav stresinin bedende gözlenebilen fizyolojik belirtiler olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Azman, şunları söyledi:

“Sınav kaygısı bir düzeye kadar güdüleyici ve başarı için gerekli olurken, kaygının yüksek seyredip yönetilemeyecek düzeyde seyretmesi sınav stresini açığa çıkarmaktadır. Sınav stresinin nasıl deneyimlendiği kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bir kişinin sınav stresi yaşayıp yaşamadığının anlaşılmasında kişinin hayatının farklı alanlarında, günlük hayatındaki sağlıklı işleyişi bozabilecek belirtileri tekrarlı bir şekilde yaşaması ve işlevselliğinin bozulması önemsenir. Sınav stresinin varlığında bedenimizde doğrudan gözlenebilen fizyolojik belirtiler terleme, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, gerginlik, bunalma hali, kas gerginliği, uyku düzeninin bozulması, mide bağırsak sorunları ve mide bulantısı gibi fiziksel belirtiler olabilmektedir. Duygusal, mental veya zaman zaman davranışsal olarak kişinin sınav stresi yaşadığını gösteren belirtiler ise kişinin dikkatini toparlamak veya sürdürmekte güçlük yaşaması, unutkan olması, istenmeyen düşüncelerinin kişinin zihnine üşüşmesi; yaşamdan keyif alamama, boşluk, çaresizlik, güvensizlik, öfke veya korku duygularının hissedilmesi; bir şeyleri erteleme, kişinin sınav esnasında kendini boşluktaymış gibi hissetmesi ve sınav esnasında değil de sınavdan çıkınca soruları daha rahat ve doğru çözebilmesi gibi birçok farklı şekilde gözlenebilmektedir. Sınava hazırlık sürecinde, kişinin yaşadığı bu sorunlar sınavla ilişkili performansını ve günlük hayatının işleyişini etkiliyorsa en kısa zamanda bir uzmandan destek alması faydalı olacaktır.”

Zaman yönetimi yapabilmeye yönelik öz değerlendirmeler yapılmalı

Zaman yönetimi yapabilmeye yönelik öz değerlendirmenin önemine dikkat çeken Azman, “Sınava hazırlık süreci uzun ve yorucu bir zaman dilimi olabilmektedir. Sınavdan haftalar önce zaman yönetimi yapabilmeye yönelik de öz değerlendirmeler yapılmalıdır. Bunun için düzenli ve elden geldiğince fazla deneme sınavı çözülmesi faydalı olacaktır. Böylelikle, hangi konularda kişinin hala gelişime açık olduğu anlaşılabilecek, olası zorlantılara zihinsel bir hazırlık yapılabilecek ve kişi test esnasındaki zorlantılarda nasıl bir zamanlama ve yöntemle ilerleyebileceğini belirleyebilecektir. Sınava az bir süre kala kişinin bilgisinin yeterli olmadığı alanlara yatırım yapmasındansa, güçlü olduğu alanlara odaklanıp kendisini parlatması da sınavda olumlu bir perspektifle ilerlemesinde belirleyici olacaktır” dedi.

Düzenli ve tutarlı bir uyku ile beslenme sistemi oluşturulmalı

“En önemlisi, sınavdan önce düzenli ve tutarlı bir uyku ile beslenme sistemi oluşturulmadır” diyen Dr. Öğr. Üyesi Azman, sözlerine şöyle devam etti:

“Her gün aynı saatte yatmak ve uyanmak, 7 ile 9 saat uyku uyuyabilmek, gerekli ise vitamin desteği almak ve renkli ve düzenli beslenmeye özen göstermek başlıca yapılacaklardır. ‘Ne kadar sağlıklı bir beden, o kadar sağ